Eerste hulp perikelen

Het begint allemaal met het gevreesde telefoontje: de leraar belt tijdens schooluren. 

Buiten adem vertelt hij me dat mijn zoon is gevallen en een grote wond op zijn knie heeft, tot aan zijn knieschijf, en dat hij hechtingen nodig heeft. "Wat wil je dat ik doe?" vraagt hij. 

Here we go again 

Ai, daar gaan we weer, denk ik, want dit is zeker niet de eerste keer dat ik hiermee te maken heb. Een wildebras van een zoon, nog zo gewaarschuwd door mijn schoonmoeder, die ook het nodige met mijn man heeft meegemaakt tijdens zijn jeugd. 

"Wat nu?" is dus de vraag. Tja, laten we eerst maar eens zorgen dat ik naar de school ga.

"Ja, maar ik ben al onderweg naar het dorp, ik ga wel naar de privékliniek, daar kan hij misschien gehecht worden." 

De privékliniek 

Bij aankomst is de kliniek dicht, maar komt de eigenaar net na zijn lunch aanlopen, en ik vraag (lichtelijk buiten adem) of ik alstublieft naar binnen kan, aangezien mijn zoon daar zou zijn.  

De deur gaat open, maar er is geen zoon te vinden. Ah, maar daar hoor ik de stem van de leraar, hij had net iets verder geparkeerd. 

Ik zie mijn zoon achterin zitten en hij steekt zijn duim in de lucht met een glimlach op zijn gezicht. "Alles oké, mam," lijkt hij te zeggen. 

Stappenplan 

Goed, stappenplan. De leraar was dus al bij het lokale Centro de Saúde geweest, waar ze hem niet konden helpen omdat ze daar geen noodgevallen behandelen. Ofwel naar het zuiden naar het ziekenhuis, ofwel naar het noorden naar een urgência. Het laatste zou minder wachttijd betekenen. 

Overhevelen 

Zoonlief wordt overgeheveld naar de achterbank van mijn auto, en met zijn been recht over de achterbank heen draai ik me om en zeg: "Nou, daar gaan we weer, mannetje." Waarop hij antwoordt: "Ja, mama, daar gaan we weer," en hij grijnst naar me. Mijn hart smelt op dat moment; wat een bijzonder kind heb ik toch. 

Onderweg 

Google Maps ingesteld op waar we naartoe moeten, een drie kwartier rijden naar een stadje dat we onlangs nog bezocht hebben voor homeschooling en wandelen. Mijn zoon houdt ervan om te zien hoe ver het nog is, dus dat kan hij mooi bekijken op het scherm naast het stuur. 

Aangekomen 

Aangekomen op locatie stappen we eerst de verkeerde deur binnen bij het Centro de Saúde van dit stadje, waar we bars doorverwezen worden naar de deur om de hoek. Ik herinner me weer dat ze bij deze centra er niet echt van houden om met bloedige situaties om te gaan. 

De Urgência 

Bij de Urgência naar binnen, ID-kaartje afgeven aan de norse man die monosyllabisch spreekt, en tussen de rij met mensen erbij gaan zitten. Ik zie dat de tv aanstaat met het nieuws dat zich iedere 20 minuten herhaalt. 

Ellende op het nieuws tijdens het wachten 

We kunnen genieten van het uitgebreide verslag over hoe een lijk is gevonden in een put, wat haar naam is, en foto's zien van alles wat er te weten valt over haar leven. Top om te bekijken voor een kind van 11. 🙁 

Afleiden dan maar. 

Gelukkig hoeven we maar hooguit 5 minuten te wachten en worden we al snel opgeroepen in het kamertje van de triage. En ja, inderdaad, de verpleger daar zegt dat het gehecht moet worden. 

We mogen meteen door! 

We gaan het achterdeurtje door en belanden in het hoofdcentrum van deze Urgência. Het is eigenlijk te schattig om te zien.  

Klapdeuren die openstaan naar de ambulance die net iemand heeft afgeleverd, een opening naar de ruimte waar de eerste hulp wordt verricht, en een gang naar nog wat andere kamers waar we later meer van zullen zien. 

Mijn zoon mag op het bed in de eerste hulpruimte gaan liggen en de verpleger desinfecteert de wond. Hij legt er een gaasje overheen en loopt weg, waarbij hij een half lang lichtblauw gordijntje dichttrekt. 

Wachten 

En dan... wachten. En nog wat meer wachten. 

Dan komt er een zuster binnen en ze glimlacht vriendelijk naar ons, maar loopt om het bed heen en neemt een apparaat mee. Ik help haar even met het gordijntje opzij te trekken zodat ze er makkelijker langs kan. "Obrigada," zegt ze met een lieve glimlach. 

Momentje van homeschooling dan maar 

En weer wachten we af. We bekijken alle dingen die we aan de wand zien hangen en leren hoe een hartaanval te herkennen en hoeveel cc van welke medicatie gegeven moet worden.  

Ik kan weer wat bijschrijven voor het vak ‘Science’ voor de homeschooling. 

Volgende verpleegster 

Ah, we horen weer wat. Er komt een andere verpleegster onder het gordijntje doorgekropen met een apparaat uit het jaar duizend, waar het plastic aan alle kanten afbrokkelt. 

Apparaat 1 

"Wat is dat?" vraagt mijn zoon nieuwsgierig. "Een maagpomp," zegt ze vriendelijk terwijl ze naar mij kijkt voor hulp. Het is duidelijk dat ze niet weet hoeveel informatie mijn zoon aankan, en hoopt dat ze geen verdere uitleg hoeft te geven. 

Ik leg het dus zelf uit; mijn zoon kan daar wel tegen. 

En inderdaad, het apparaat is ongeveer zo oud als dat dit centrum bestaat. 1998 zie ik later op een plaquette op de muur staan. "Hij is wel oud, maar hij doet het nog prima," zegt de verpleegster. 

Apparaat 2  

Daarna komt de eerste verpleegster weer met het andere apparaat terug. En weer dezelfde vraag van mijn zoon: "Wat is dat?" 

"Die hebben we sinds vier jaar," vertelt ze trots. "Hiermee kunnen we de hartslag, bloeddruk en nog meer dingen meten, maar het is ook een defibrillator." Weer die stilte en blik naar mij. Dus ik ga verder met de uitleg wat een defibrillator doet. 

En dat is het startsein voor haar om nog even verder te vertellen dat ze voorheen de reanimatie altijd handmatig deden. Vier jaar geleden dus nog. 

Tromgeroffel 

Dan komt het grote moment. Er komt een man binnen met een stethoscoop om zijn nek.

Het zal de 'Médico' wel zijn. En ja, hij wordt door de verpleegster met 'Doutor' aangesproken en begint met zijn voorbereidingen om mijn zoons wond te verzorgen. 

Terwijl hij dit doet, roept hij nog iets flirterigs naar een dame aan de andere kant van het gordijntje en richt dan eindelijk zijn aandacht op ons. 

Portugees en Spaans 

In een mix van Portugees en Spaans begint hij vragen te stellen en doet zijn handschoenen aan. Hij maakt de wond goed schoon en ik vraag of de knieschijf beschadigd is. "Daar gaan we straks nog even een röntgenfoto voor maken." 

Dan kijkt hij naar wat de verpleger voor hem heeft klaargelegd. "Er is iets mis," zegt hij tegen de verpleegster met een geïrriteerde stem. "Waarom ligt deze naald hier? Ik heb alleen deze nodig en niet die andere!" "Tja," zegt ze, "het was de verpleger die het heeft klaargelegd."  

Machocultuur 

Ik herinner me weer waarom bepaalde delen in de wereld bekendstaan vanwege het machogedrag van de mannen. Net hanen in een kippenhok, ik zou op eerder op de verpleger wedden dan op de arts. 

Nog wat gemompel en dan prepareert hij de naald. 

De verdoving 

Nu komt de verdoving. Mijn zoon houdt mijn hand vast en knijpt die bijna fijn. "Wat een pijn doet dit, en ook nog zo'n 6 verschillende keren." Hij heeft zo'n hoge pijngrens; dit gaat niet onopgemerkt voorbij. De verpleegster zegt hem hoe sterk hij is. 

Hechten 

De volgende haak wordt gepakt samen met het draad. Tijd om te hechten. Zoon voelt niets meer, gelukkig, en er worden 3 mooie hechtingen gezet. "Een glimlach lijkt het wel," zegt mijn zoon. 

De lieve verpleegster glimlacht naar mijn zoon en begint met het afdekken van de wond en het goed verbinden zodat er geen vocht of lucht bij kan. 

Volgende zaaltje 

Ze begeleidt ons naar een zaal waar 4 lege bedden staan. Wij kunnen zitten op de stoelen in de hoek die blauw geverfd is. 'Unidade Pediátrica' lees ik boven het bed; het bed voor de kinderen dus. Hier mogen we op de stoelen zitten en nog even wachten voor de röntgenfoto. 

De röntgenfoto 

Vijf minuten later komt er een nieuw, vriendelijk gezicht in verpleegsterskleding aanlopen, die ons vriendelijk naar de kamer aan de andere kant van de gang begeleidt. 

Mijn zoon mag op het bed gaan zitten en een soort plaat van 30 bij 40 cm tegen zijn knie aanhouden. Ik mag mee naar het kleine kamertje en de foto wordt gemaakt. 

Terug naar de Unidade Pediátrica 

We mogen weer terug naar de 'Unidade Pediátrica' en wachten daar de dienstdoende arts af.  

Nog geen vijf minuten later krijg ik een dichtgeplakte envelop in mijn hand gestopt met een nors gebrom van de arts dat we over twee dagen naar het Centro de Saúde moeten gaan en die aan de verpleger of verpleegster daar moeten geven.  

Verdere uitleg 

"Eh, en hoe zit het met de wondverzorging in de tussentijd en hoelang moeten de hechtingen erin blijven?" Hij herhaalt met een geërgerde blik wat hij eerder zei en zegt er nog net bij dat de hechtingen over 8 dagen eruit mogen.  

"U mag nu weg," zijn de laatste woorden van de arts en hij keert ons de rug toe. 

God complex 

Gelukkig heb ik in de vele jaren dat ik hier woon al meerdere malen te maken gehad met de mensen die in de gezondheidszorg werken en laat ik me niet meer afschrikken door dit 'god complex' gedrag. 

Ik moet er ook nog even bij zeggen dat deze arts duidelijk niet Portugees was, aangezien hij gebrekkig Portugees sprak en veel Spaans er tussendoor liet vallen.  

Bij later navragen ontdek ik dat hij uit Cuba is. Dat is niet vreemd in de publieke gezondheidssector, de meeste Portugese artsen werken óf in het buitenland óf in de particuliere sector waar veel beter verdiend kan worden. 

De brief 

De volgende dag open ik de brief en we lezen de algemene informatie over de wondverzorging en wanneer wat gedaan moet worden. 

Lokale Centro de Saúde 

Twee dagen later dus keurig naar het lokale Centro de Saúde, waar we meteen bij de receptie weer nors behandeld worden en de beste dame ons probeert af te schrikken door te zeggen dat mijn zoon helemaal niet behandeld kan worden die dag.  

Misschien pas over twee dagen. 

Ook dit gedrag is mij niet onbekend. Dus ik zucht, houd mijn mond en geef haar het ID-bewijs van mijn zoon. Ze pleegt een telefoontje met de verpleegster en warempel, we kunnen meteen door! 

Geduld en blijven glimlachen 

Zodra je de eerste linie door bent en de verplegers of verpleegsters bereikt, zit het zware werk erop. 

Ik heb in al die tijd geleerd dat door gewoon vriendelijk en geduldig te blijven en te beseffen dat al deze mensen hun eigen pakketje aan vervelende dingen hebben, de zaken altijd wel weer op hun pootjes terechtkomen. 

Woordenlijst: 

Centro de Saúde:  

De volgende diensten kunnen (let op, dit woord kunnen is belangrijk en de reden waarom we naar een ander stadje moesten rijden om de hechtingen te laten doen) worden verleend in het gezondheidscentrum: 

• Consultatie algemene geneeskunde/huisartsgeneeskunde 

• Consultatie kindergeneeskunde en jeugdgezondheid 

• Consultatie moeder- en kindzorg 

• Consultatie gezinsplanning 

• Consultatie in het kader van vrijwillige zwangerschapsonderbreking (VSO) 

• Openbare gezondheidszorg 

• Verpleegkundig consult